Rola wody

Woda pokrywa ponad 70% powierzchni Ziemi.

Wszystkie organizmy żyjące na naszej planecie potrzebują jej do życia. Pełni ona także ważne funkcje w gospodarce.

Jakie funkcje spełnia woda?

Jest podstawą życia. Stanowi budulec ciał wszystkichorganizmów na Ziemi, umożliwia zachodzenie napędzającychje reakcji chemicznych i transport substancji w ich wnętrzach.

Woda jest domem

dla milionów znanych już gatunków i tych ciągle odkrywanych. Daje dogodne schronienie zarówno organizmom o rozmiarach mikronu, jak i tym ważącym 200 ton, jak płetwale błękitne. To w wodzie żyły pierwsze organizmy na naszej planecie.

Woda jest regulatorem klimatu

Prądy oceaniczne rozprowadzają energię na powierzchni planety, zmniejszając różnice temperatury pomiędzy obszarami tropikalnymi i podbiegunowymi. Ocean pochłania większość energii, której przybywa na Ziemi w związku z globalnym ociepleniem. Usuwa też z atmosfery ponad 20% emitowanego przez ludzkość dwutlenku węgla, spowalniając nieco zmianę klimatu. Niestety wiąże się to ze wzrostem temperatury i kwasowości wody, co ma bardzo negatywny wpływ na żyjące w niej organizmy i całe ekosystemy.​

Woda jest zasobem lokalnymi globalnym

Wykorzystuje się ją w gospodarstwach domowych do mycia, sprzątania i gotowania.​Jest niezbędna do produkcji nie tylko żywności, ale także odzieży, urządzeń elektronicznych, maszyn, czy książek. Woda jest konieczna do ogrzewania budynkówi chłodzenia elektrowni węglowych, nieodzowna do budowy dróg i domów.

Jak wykorzystujemy wodę w Polsce?

Rozkład wielkości poborów wody w poszczególnych sektorach gospodarki na przestrzeni ostatnich 20 lat nie ulegał istotnym zmianom - wynika z raportu Ochrona środowiska 2019 (GUS). Niezmiennie, najwięcej wody pobiera przemysł - w przypadku Polski to w zdecydowanej większości energetyka węglowa (elektrownie i elektrociepłownie).

Głównym źródłem zaopatrzenia gospodarki narodowej w wodę są wody powierzchniowe. Te wykorzystywane są głównie do celów produkcyjnych w przemyśle. Wody podziemne, o znacznie lepszej jakości niż wody powierzchniowe, są wykorzystywane głównie do zaopatrzenia ludności w wodę do picia.

70%

WODA DLA PRZEMYSŁU

najwięcej przemysł węglowy

20%

WODY DLA GOSPODARKI
KOMUNALNEJ

Zaopatrzenie sieci wodociągowej

10%

WODY DLA ROLNICTWA
I LEŚNICTWA

Do nawodnień oraz do napełniania i uzupełniania stawów rybnych

Po co elektrowni woda?

Elektrownia konwencjonalna spala niszczące klimat paliwo kopalne, na przykład węgiel. Służy do tego kocioł parowy, który zmienia wodę w parę wodną. Ta rozpręża się i porusza turbiny wprawiając je w ruch, co z kolei napędza generator i powoduje wytworzenie się energii elektrycznej. Następnie parę trzeba skroplić, co odbywa się w specjalnym skraplaczu – na ogół chłodzonym wodą.

Woda wykorzystana do chłodzenia w elektrowniach węglowych w chwili uwolnienia z powrotem do środowiska jest zwykle cieplejsza niż woda w rzekach lub jeziorach. Ma to negatywny wpływ na ekosystemy, na przykład uniemożliwiając migrację ryb lub sprzyjając rozwojowi egzotycznych gatunków inwazyjnych. W okresie letnim zrzut ciepłych wód zwiększa ryzyko wystąpieniaprzyduchy (znaczne zmniejszenie ilości tlenu rozpuszczonego w wodzie) orazsinicowych zakwitów wody. Zimą zaburza naturalny cykl życiowy wielu organizmów.

Warto pamiętać, że energetyka oparta na paliwach kopalnych w znacznym stopniu przyczynia się do postępującego kryzysu klimatycznego.

Jednocześnie energetyka bazująca na węglu wymaga znacznych ilości wody do chłodzenia, co w sytuacji pogłębiającej się suszy zagraża bezpieczeństwu energetycznemu kraju. Doświadczyliśmy tego latem 2015 roku, kiedy to dostęp do prądu został ograniczony.​

Odkrywki pozbawiają nas wody

Górnictwo odkrywkowe wiąże się z zajmowaniem i przekształcaniem wielkich obszarów. Skala zmian jest ogromna – dochodzi do zniszczenia dziesiątek tysięcy hektarów gruntów rolnych, leśnych i innych. Teren kopalni węglabrunatnego musi być odwadniany, przez co dochodzi do zmiany stosunków wodnych w górotworze i na powierzchni, także na bardzo dużym obszarze.Obniżenie zwierciadła wód podziemnych w rejonie odkrywki powoduje powstaniewokół niej leja depresji. Choć firmy wydobywcze powtarzają, że przecież zwracająwodę do systemu, to zrzut pompowanej wody do rzek gwarantuje jej odpływz danego terenu, a to odwrotność tak potrzebnego zwiększania retencji.

Rozwój leja depresji zmniejsza uwilgotnienie gleb, użytków zielonych takich jak pastwiska i łąki oraz gruntów ornych, co przekłada się bezpośrednio na spadek plonów. Wpływa też na zasoby wodne lasów, szczególnie siedlisk wilgotnychi bagiennych. Następuje zmniejszenie lub utrata przepływu w ciekach powierzchniowych, z powodu zmniejszającego się dopływu wód powierzchniowych i podziemnych, albo ucieczki wody z koryt rzek. Nawet jeśli dla niektórych brzmi to nieco abstrakcyjnie, wystarczy poszukać informacji o zanikaniu Noteci, by „utrata przepływu” stała się znacznie bardziej realna i przykra. Przykłady takie, jak postępująca degradacja jezior we wschodniej części Pojezierza Gnieźnieńskiego w rejonie odkrywek KWB „Konin”, pokazują też, jakie skutki może mieć obniżaniesię zwierciadła wód powierzchniowych w zbiornikach wodnych.

Co to jest ślad wodny?​

Jest to całkowita ilość wody potrzebna do wyprodukowania danego produktu, obejmująca cały proces jego powstawania od surowców pierwotnych (np. roślin), przez ich przetworzenie, aż po ostateczny produkt. Jest to także ilość wody potrzebna do zneutralizowania zanieczyszczeń powstających w całym tym procesie. Przy wyliczaniu śladu wodnego uwzględnia się tylko zasoby wody słodkiej.

Zielony ślad wodny

to woda z opadów, która jest przechowywana w strefie korzeniowej gleby; dotyczy głównie produktów rolnych, ogrodniczych i leśnych

Niebieski ślad wodny

woda pozyskana z wód powierzchniowych lub podziemnych do nawadniania upraw, produkcji przemysłowej czy zaopatrzenia w wodę pitną

Szary ślad wodny

ilość wody potrzebna do zneutralizowania zanieczyszczeń powstających w procesie produkcji

Woda w rolnictwie – sytuacja w Europie i na świecie​

W rolnictwie wykorzystuje się znaczne ilości wody słodkiej, pomimo wzrostu wydajności w tym sektorze. W nadchodzących latach rolnictwo będzie nadal największym konsumentem wody, zwiększając jej deficyt na kontynencie. Dzieje się tak dlatego, że coraz więcej gruntów rolnych musi być nawadnianych, zwłaszcza w krajach Europy Południowej. Mimo że nawadnianych jest jedynie 9%całkowitej powierzchni użytków rolnych, obszary te nadal odpowiadają za ok. 50% całkowitego poboru wody w Europie. Wiosną odsetek ten może wzrosnąć do ponad 60%, aby zapewnić wzrost zasadzonych roślin, zwłaszcza owoców i warzyw (takich jak oliwki czy pomarańcze, potrzebujące dużej ilości wody w procesie dojrzewania).

​Są już miejsca, gdzie wdraża się działania adaptacyjne i walczy z wysokim poboremwody w rolnictwie, stosując szereg zrównoważonych technik gospodarki rolnej. Wykorzystuje się drzewa i krzewy w połączeniu ze zróżnicowanymi uprawami, aby zwiększyć produktywność gruntów i ich odporność na susze. Dodatkowo, stosuje się nawadnianie kropelkowe w celu zmniejszenia poboru wody oraz wypasanie lokalnych zwierząt na zalesionych pastwiskach.

Globalnie aż 70% wody wykorzystywanej przez ludzi pochłania rolnictwo. Drugie miejsce znajmuje przemysł – 20%. Pozostałe 10% wykorzystują gospodarstwa domowe.

Ile wody potrzeba do produkcji wołowiny?

Aby wyprodukować 200 kg wołowiny
(tyle waży 3-letnia krowa) potrzeba: