Ludzie, przyroda i gospodarka – wszyscy i wszystko potrzebuje wody. Im więcej jej pobieramy, tym większy wpływ wywieramy na środowisko naturalne. W niektórych regionach i w poszczególnych miesiącach wody zaczyna brakować.
Kryzys klimatyczny będzie dalej pogłębiać ten deficyt. W związku z tym musimy nauczyć się zatrzymywać i bardziej efektywnie wykorzystywać wodę. Organy publiczne w całej Unii Europejskiej w związku z niepokojącymi prognozami coraz częściej podejmują działania przystosowawcze do nowych warunków klimatycznych. Ograniczenie marnowania wody stanowi kluczowy element ich strategii adaptacyjnych.
Ograniczanie zużycia wody przez każdego z nas jest ważne, ale indywidualne działania nie wystarczą! Potrzebne są przemyślane, kompleksowe i adekwatne do skali wyzwania działania rządu, służące ochronie zasobów i poprawie stanu wód w Polsce. Walka z kryzysem wodnym może być skuteczna jedynie w połączeniu z niezbędnymi działaniami na rzecz przeciwdziałania kryzysowi klimatycznemu.
Pierwszym krokiem musi być odejście od spalania paliw kopalnych. Równieistotne jest odbudowanie zniszczonego potencjału naturalnej retencji.
Ilość wody zatrzymywanej w krajobrazie można zwiększać, odtwarzając naturalną retencję - czyli zdolność krajobrazu do pochłaniania i zatrzymywania wody.
Jest to szczególnie istotne w Polsce, ponieważ zniszczono wiele naturalnych ekosystemów zatrzymujących wodę i dodatkowo przyspieszono jej odpływ do Bałtyku, regulującrzeki. Stało się tak, ponieważ do tej pory gospodarowanie wodami było nakierowane głównie na zarządzanie nadmiarem wód. Doprowadziło to do głębokiego deficytu wody, a także dopogorszenia się ekologicznego i chemicznego stanu wód.
Odbudowywanie terenów podmokłych i bagiennych, oczek i zadrzewień śródpolnych, ochrona torfowisk i siedlisk bobrowych, wspieranie retencji glebowej, ochrona rzek i ich dolin - to powszechnie dostępne metody, które skuteczniezabezpieczyłyby tereny wiejskie przed suszą. Dzięki takim działaniom można magazynować znacznie więcej wody niżpoprzez retencję w sztucznych zbiornikach.
Istotnym elementem w walce z deficytem wodyjest realna ochrona lasów wodochronnych. Dotyczy to obszaru całego kraju, w tym terenów górskich. Prowadzona tam gospodarka leśna przyczynia się do przyspieszenia spływu powierzchniowego, a przezbudowę dróg zrywkowych, wycinki i niszczenie ściółki znacznie zmniejsza się zdolność lasów do zatrzymywaniawody.
Retencja jest potrzebna, a wręcz niezbędna także w miastach. Należy odejść od tworzenia betonowych i asfaltowych pustyń na rzecz naturalnych sposobów zatrzymywania wody.
Coraz więcej miast, regionów i krajów w odpowiedzi na skutki zmiany klimatustawia na „zielone obszary" - parki, lasy, ogrody deszczowe, zielone dachy i ściany (te ostatnie dają dodatkowo izolację cieplną) oraz „niebieskie obszary"- rzeki, jeziora. Wychwytują one nadmiar wody w okresach intensywnych opadów i powodzi,pomagając tym samym w ograniczaniu szkód. W innych okresach dają efekt chłodzący i oczyszczają powietrze. Szczególną ulgę przynoszą mieszkańcom miast podczas upałów. Już za 30 lat w Warszawie maksymalne temperatury mogą sięgnąćnawet 43°C, a temperatury w przedziale 30–35°C występować będą przez ok. 22–23 dniw roku. Częstość 3-dniowych fal upałów z temperaturami ponad 30°C wzrośnie o ok. 280%, a w przypadku 5-dniowych fal upałów aż o 600% - wynika z raportu KoalicjiKlimatycznej Wpływ zmiany klimatu i zanieczyszczenia powietrza na zdrowie mieszkańców Warszawy.
W ostatnich dziesięcioleciach korzystaliśmy przede wszystkim z wód powierzchniowych i podziemnych, zamiast retencjonować ich zasoby. Spowodowało to (w połączeniu z kryzysem klimatycznym) niedobory wody. Aby to zmienić, powinno się w pierwszej kolejności nauczyć korzystać z opadów, w drugiej kolejności - z wody z recyklingu (wdrażać obiegi zamknięte w przemyśle), a dopiero potem sięgać pozasoby wód powierzchniowych. Wody podziemne powinny być żelazną rezerwą dla zaspokojenia podstawowych potrzeb ludzi.
Technologie recyklingu wody można wdrażać w skali gospodarstwa domowego, zakładu przemysłowego i obszarów rolniczych. Woda z prysznica czy umywalek może być używana do spłukiwania toalet czy podlewania terenów zielonych. W zakładach przemysłowych woda używana do celów produkcyjnych może być w nich podczyszczana i ponownie wykorzystywana w procesie produkcji. Zamknięte obiegi dezynfekcji wody basenowej ograniczają zużycie wody potrzebnej do zachowania jej odpowiedniej ilości w basenach – wystarczy wtedy niewielka dolewka świeżej wody, w celu uzupełnienia strat parowania i płukaniasystemu oczyszczania. W wielu krajach południowej Europy wykorzystujesię oczyszczone ścieki do nawadniania upraw rolniczych.
Apel o wodę!
Zatrzymajmy wodę w Polsce!
